Bijen zijn cruciaal voor een goed evenwicht in de natuur. Helaas heeft de bij het in onze contreien erg moeilijk. Stad Brugge ontwikkelde een Bijenplan om hier paal en perk aan te stellen. Dat beleid leverde de stad in 2020 de titel op van Bijenvriendelijkste Gemeente van Vlaanderen.
Bijen als graadmeter voor de natuur
Bijen zijn een goede graadmeter om te zien hoe het gaat met de natuur. Samen met de andere wilde bestuivers hebben bijen bovendien een economische waarde van 230 tot 570 miljard euro per jaar (Bron: Biesmeijer K. in Venhuizen G. 2019 National Geographic 10).
Nest in de grond
Het merendeel van de soorten nestelt in de grond. Hierbij graven ze zelf een nestgang in de bodem. Deze nestgang kan tot wel een meter diep liggen en heeft verschillende zijgangen met nestcellen. Sommige soorten prefereren zandige terreinen, maar ook overgangen naar leem en zelfs klei kunnen geschikte nestplaatsen opleveren. Slechts een beperkt aantal soorten maakt zijn nesten in los zand.
De meeste ondergronds nestelende bijen verkiezen plekjes waar ze makkelijk kunnen graven, in ijle vegetatie of op kale stukken grond.Ongeveer één vijfde maakt gebruik van bestaande holten in dode bomen, muren of holle stengels. Voor de nestbouw gebruiken bijen vaak specifiek materiaal zoals leem, steentjes, hars, bladmateriaal of plantenharen (Peeters et al., 2012; Raemakers, 2009).
Steeds minder bijen
In minder dan dertig jaar tijd is driekwart van de vliegende insecten uit onze natuurgebieden verdwenen. Zowel zeldzame als algemene soorten krijgen klappen.
Maar ook bijen en hun collega bestuivers gaan de laatste jaren sterk achteruit. De belangrijkste oorzaken zijn:
- De sterke afname van bloeiende wilde planten.
- Het overmatig gebruik van chemische middelen bij zowel particulieren, de industrie als de landbouw laten opmerkelijke sporen na. Deze cocktails zorgen er voor dat de reeds door voedseltekort verzwakte bijen sterven.
- De Aziatische varroamijt legt haar eitjes op de larven van de honingbij. Dit verzwakt de honingbij en door de kwetsuren zijn de bijen ook vatbaarder voor virussen.
Het Brugs Bijenplan in Beeld
Stad Brugge springt in de bres voor de bij met een heus bijenplan. Dit wil ze doen door haar eigen terreinbeheer en door haar partners en haar bewoners te activeren.
Doelstellingen van het bijenplan
- Hotspots voor wilde bestuivers op het grondgebied van Brugge in kaart brengen.
- Verbeteren van het beheer van stadstuinen, stadsparken en stedelijke begraafplaatsen in functie van de bijen.
- Algemene richtlijnen rond het beheer van het cultuurgroen in Brugge in functie van de bijen opstellen.
- Sensibiliseren van beheerders van niet stedelijke tuinen, parken, domeinen...
- Algemene richtlijnen geven om de inrichting en het beheer van het cultuurgroen in Brugge te verbeteren in functie van de bijen;
- Aan de Bruggeling duidelijk maken hoe ze zelf de bijen kunnen helpen.