Beheerplan Vesten

De Brugse Vesten zijn een zeldzaam en gaaf bewaard voorbeeld van een 19de-eeuwse wandelpromenade aangelegd bovenop de oorspronkelijke stadsverdedigingsstructuren.
Ze omringen de historische binnenstad met een eivormig tracé en hebben een omtrek van zeven kilometer.

De Vesten ontstonden tijdens de tweede stadsuitbreiding van 1227 tot 1300. De stadsversterking bestond uit aarden wallen omringd door een dubbele gracht. Stadspoorten verleenden de bewoners en bezoekers toegang tot de stad. Op de tweede omwalling liet de stad windmolens bouwen. 

In 1782 besloot het stadsbestuur om een aantal molens, vestingmuren en de bastions te slopen omdat het onderhoud zeer kostbaar was en het geen militaire functie meer bezat.
Langs verschillende stukken vesting kwamen tal van bomen in de plaats. Hierdoor werden de Vesten omgevormd tot een groene ‘wandeling’ met een onmiskenbare landschappelijke stijl.

Sinds 2000 zijn de Vesten beschermd als UNESCO Werelderfgoed en in 2016 zijn ze erkend als stadsgezicht.
De historische stadskern van Brugge is een vastgestelde archeologische zone.

Meer informatie:

• Brugse geplantsoeneerde stadsomwalling
• De historische stadskern van Brugge
• De Brugse stadsvesten

Stad Brugge werkt met een studiebureau samen om voor de Vesten een beheerplan te maken volgens de richtlijnen voor beschermd erfgoed.  Het beheerplan heeft het doel de erfgoedwaarden van de Vesten te versterken.

Een beheerplan voor de stadsvesten

Stad Brugge maakt met een team van deskundigen een beheerplan voor de Brugse stadsvesten.

Op basis van een uitgebreid onderzoek naar de historiek en waarden van de vesten wordt een beheersvisie uitgetekend. Deze visie wordt vervolgens concreet gemaakt in maatregelen die bijdragen tot een zorgvuldig beheer van de vesten. Een beheerplan heeft een geldigheidsduur van 24 jaar.

Wat deze 19de-eeuwse wandelpromenade zo uniek maakt, is dat ze is aangelegd bovenop de oorspronkelijke stadsverdedigingsstructuren. Vandaag is dit eivormig tracé, van ongeveer zeven kilometer lang rondom de historische binnenstad, een groene long van 26 hectare groot.

De vesten behoren sinds 2000 tot het UNESCO Werelderfgoed en zijn sinds 2016 beschermd als stadsgezicht.

De ontwikkeling van de vesten

De parkstructuur van de vesten zoals we die op vandaag kennen, vindt zijn oorsprong in een beslissing van het Brugse stadsbestuur van halfweg de 19de eeuw om de volledige stadsomwalling in te richten als “publieke wandeling”. In 1849 werd een wedstrijd voor een aanlegplan uitgeschreven. Het duurde tot 1853 dat het eerste ontwerp, het ontwerp van de Gentpoortvest, goedgekeurd werd. Nadien volgden de andere vestingdelen.

Van het middeleeuws reliëf van de vestingen is nog slechts een fractie terug te vinden, namelijk het deel van de Boeveriepoort tot de Bevrijdingslaan. Daar is het middeleeuws profiel van een hoge binnenwal, een brede binnenvestinggracht, een lagere buitenwal en een smallere buitenvestinggracht nog goed herkenbaar en werd dit in de 19de-eeuwse ontwerpen verwerkt.

In de daaropvolgende decennia werden nog vele verbeteringswerken en aanvullingen in de beplantingen uitgevoerd.

Waarden die aan de grondslag liggen van de bescherming

• Artistieke waarde: de geplantsoeneerde vesten zijn een zeldzaam en gaaf bewaard voorbeeld van een 19de eeuwse wandelpromenade bovenop de oorspronkelijke stadsverdedigingsstructuren, uitgewerkt door toonaangevende tuinarchitecten. De vesten bewaren een bijzondere collectie aan parkbomen. Het straatmeubilair, de leuningen, de afsluitingen en de standbeelden vormen een aanvullende artistieke waarde.
• Historische waarde als goed voorbeeld van geplantsoeneerde vesten op een middeleeuwse stadsomwalling. De vesten vormen een complexe archeologische zone.
• Architectuurhistorische waarde met een bebouwing met grote historische gelaagdheid die een staalkaart vormt van de architectuur vanaf de 15de tot de 20ste eeuw
• Sociaal-culturele waarde als vroege uiting van de behoefte aan publiek toegankelijke groene ruimte binnen de stedelijke context en op basis van inzet van de toenmalige beleidsvoerders.

Hieronder vertelt het onderzoeksteam in acht filmpjes het verhaal van de vesten.

Langs de vesten stonden tot eind december 2021 op acht locaties infoborden. Elk infobord vertelde het verhaal van dat specifieke deel van de vesten. Je vond er zowel nieuwe informatie die tijdens de opmaak van het beheerplan werd ontdekt, als een beschrijving van bestaande gegevens. 

Voor het beheer en onderhoud van onroerend erfgoed is, onder bepaalde voorwaarden, een erfgoedpremie beschikbaar. Om vanaf 1 januari 2022 aanspraak te kunnen maken op erfgoedpremies moet je als eigenaar beschikken over een beheerplan.

Daarom besliste het stadsbestuur om zelf een beheerplan op te maken. Hierdoor zullen eigenaars van beschermde panden langs de vesten erfgoedpremies kunnen aanvragen. Ook wie eigenaar is van een pand dat deel uitmaakt van een beschermd stadsgezicht kan dit voor het eerst doen. Dit  beheerplan heeft betrekking op de buitenkant van het pand. Voor het interieur moet je als eigenaar nog steeds zelf een specifiek beheerplan laten opmaken. Dit geldt enkel als het pand als monument beschermd is en dus niet voor de niet-monumentengelegen in een zone van een beschermd stadsgezicht.

Na goedkeuring van het beheerplan ontvangen de eigenaars van beschermde panden langs de vesten een uitnodiging op naam voor een infomoment waarop dit project nog meer in detail wordt toegelicht.

• www.onroerenderfgoed.be/een-beheersplan-opstellen
• www.inventaris.onroerenderfgoed.be